astronomi
SETI sekiz olası uzaylı sinyali buldu
Yeni yapay zeka sistemi yakındaki beş yıldızdan gelen çarpıcı radyo sinyallerini tespit etti
Uzaydan gelen sinyaller: Gökbilimciler, yeni bir yapay zeka sistemi kullanarak, dünya dışı zekalardan gelen sinyaller olan tekno-imzalar olabilecek sekiz radyo sinyalini tespit ettiler. Radyo sinyalleri bizden 30 ila 90 ışık yılı uzaklıkta bulunan beş yıldızdan geliyor. Sinyallerin özellikleri hiçbir karasal veya bilinen astronomik radyo kaynağıyla uyuşmuyor. Ancak bu kaynaklardan daha fazla sinyal yakalamak henüz mümkün olmadı.
Astronotlar, dünya dışı bir medeniyetten gelen olası tekno-imzaları, yani radyo sinyallerini yakalamak için onlarca yıldır uzayı dinliyorlar. Ancak şimdiye kadar boşuna. 1977 yılında SETI projesi kapsamında karasal veya astronomik radyo kaynaklarıyla açıklanamayan güçlü bir radyasyon darbesi tespit edildi. Ancak bu " vay canına" sinyali bir daha hiç gerçekleşmedi ve kaynağı da büyük ölçüde bilinmiyor. 2020 yılında Proxima Centauri'den geldiği iddia edilen BLC1 sinyali gibi diğer adayların daha sonra karasal kökenli olduğu ortaya çıktı.
samanlıkta iğne
Sorun: Radyo teleskopları, yoğun bir gürültü halısı oluşturan çok sayıda sinyal alır. "Teleskoplarımız tarafından tespit edilen sinyallerin büyük çoğunluğu kendi teknolojimizden geliyor; GPS uyduları, hücresel iletişimler ve benzeri şeyler," diye açıklıyor Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'den ortak yazar Steve Croft. "Bu nedenle, yabancı bir medeniyetten gelen teknolojik imzaları aramak samanlıkta iğne aramaya benzer."
Gökbilimciler, bu radyo dalgaları karmaşasında dünya dışı kaynaklı potansiyel sinyalleri bulmak için SETI ve Breakthrough Listen gibi projelerde özel algoritmalar kullanıyorlar. Bunlar öncelikle teleskoplar tarafından kaydedilen verilerden, bilinen karasal girişim kaynaklarından gelen radyo sinyallerini ve pulsarlar gibi bilinen astronomik radyo kaynaklarından gelen radyo sinyallerini filtreler. Ancak bu, çoğu zaman potansiyel tekno imzaları arka plan gürültüsünden ayırmaya yetmiyor.
Arama asistanı olarak iki parçalı AI sistemi
Yeni bir yapay zeka sistemi artık bu soruna bir çözüm üretti. Toronto Üniversitesi'nden baş yazar Peter Ma tarafından geliştirilen bu teknoloji, radyo verilerini eskisinden çok daha ayrıntılı bir şekilde tarayabiliyor ve güçlü arka plan gürültüsünden daha zayıf tekno imzaları bile ayırt edebiliyor. Bu, seri olarak bağlanmış iki öğrenme algoritması sayesinde mümkün olmaktadır. İlk yapay zeka sistemi, sözde oto kodlayıcı, ham verilere kasıtlı olarak yerleştirilen sinyaller kullanılarak tekno-imzaların tipik özellikleri konusunda eğitiliyor.
Tipik özellikleri arasında çok dar bir bant genişliği, oldukça yerelleştirilmiş bir köken ve bir kayma oranı (kaynakların bize göre hareket ettiğini gösteren bir sinyal modülasyonu) yer alır. İlk yapay zeka sistemi bunu öğrendikten sonra bu bilgiyi ikinci bir algoritmaya, yani Rastgele Orman Sınıflandırıcısı'na aktarır. Daha sonra gerçek filtrelemeyi üstlenir ve incelediği ham verilerdeki potansiyel uzaylı sinyallerini belirler.
Sekiz Teknoimza Adayı
Ma ve ekibi, mevcut çalışmalarında bu yöntemi ABD'deki Green Banks radyo teleskobu tarafından gerçekleştirilen bir gökyüzü taramasından elde edilen verilere uyguladılar. Ma, "Yakınlardaki 820 yıldızdan toplam 150 terabayt veriyi aradık" diyor. Bu radyo verileri daha önce klasik algoritmalarla analiz edilmişti ancak bir şey bulunamamıştı.
Ancak bu sefer durum farklıydı: Ma'nın geliştirdiği yapay zeka sistemi, tekno-imzaların tipik özelliklerini gösteren sekiz radyo sinyalini keşfetti. Gökbilimciler, "İlginç olarak sınıflandırılan bu sekiz sinyal, bizden 30 ila 90 ışık yılı uzaklıktaki beş farklı yıldızdan geliyor" diye rapor ediyor. Yıldızlardan biri, HIP 62207, Güneş benzeri bir yıldızdır, üç yıldız Güneş'ten biraz daha soğuk ve kırmızıdır, biri ise beyazımsı dev bir yıldızdır.
Ekip, sekiz sinyalin de dar bir frekans aralığına sahip olduğunu ve dünya dışı kaynaklı tipik bir kaymayı gösterdiğini bildirdi. Her biri sadece birkaç dakika süren radyo dalgaları, yalnızca teleskop yıldızların kökenine doğrultulduğunda tespit edilebiliyordu.
Henüz yeniden üretilemiyor
Ancak sekiz sinyalin tamamı yalnızca bir kez meydana geldiği için daha detaylı bir şekilde analiz edilmesi veya geriye doğru izlenmesi mümkün değildir. Gökbilimciler, Mayıs 2022'de Green Bank radyo teleskobuyla beş yıldıza yönelik hedefli bir takip gözlemi sırasında bile karşılaştırılabilir herhangi bir radyo sinyali bulamadılar. Ma ve meslektaşları, "Bu nedenle bu sekiz sinyalin gerçekten dünya dışı zekalardan gelip gelmediğini kesin olarak söyleyemeyiz" vurgusunu yapıyor.
Ancak gökbilimciler, beş yıldızın gözlem altında tutulmaya devam edilmesi ve potansiyel tekno-imzaların düzenli olarak izlenmesi gerektiğini savunuyorlar. Gelecekte yeni yapay zeka sistemlerini kullanarak diğer radyo teleskoplarının verilerindeki sinyalleri aramak istiyorlar. Bir sonraki konuşlandırmanın Güney Afrika'daki MeerKAT dizisinde yapılması planlanıyor. Ma, "Arama alanımızı yaklaşık bir milyon yıldıza genişletiyoruz" diyor. "Bu, evrende yalnız olup olmadığımız sorusuna cevap bulmamıza yardımcı olacak." (Nature Astronomy, 2023; doi: 10.1038/s41550-022-01872-z )
Kaynak: SETI Enstitüsü, Toronto Üniversitesi, Breakthrough Initiatives
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder